یکی از ارز‌‌هایی که به‌واسطه چندنرخی بودن ارز در ایران چند سالی است که رونمایی شده، ارز نیمایی است که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به کشور معرفی شده است. این سامانه در واقع دارای یک تارنمای اینترنتی بوده و به این دلیل ایجاد شد که یکسان‌سازی ارز دولتی و ارز آزاد را انجام دهد و میتوان گفت که دارای مزایایی هم هست. موضوع این مقاله این است که ارز نیما به چه کسانی تعلق می‌گیرد و نکات مربوط به آن چیست؟، با مطالعه این مقاله یک‌بار برای همیشه به‌تمامی موارد این ارز و نکات مربوط به آن مسلط خواهید شد. قبل از اینکه ارز نیما را تعریف کنیم بهتر است بدانیم که اصلاً ارز چیست؟
ارز چیست و به چه ارزی نیمایی میگویند؟
اگر بخواهیم خیلی ساده بگوییم که ارز چیست میتوان گفت هر نوع پول خارجی را ارز میگویند حال ممکن است که این پول به شکل چک، حواله و یا اسکناس وجود داشته باشد و در معاملات خارجی از آن‌ها استفاده شود به‌هرحال فرقی ندارد به‌تمامی این موارد که به‌نوعی پول خارجی محسوب می‌شوند ارز میگویند. در ایران و چند کشور دیگر که ارزها دارای قیمت‌های متفاوتی بوده و به‌اصطلاح چندنرخی هستند نرخ ارز دولتی و نرخ ارز آزاد متفاوت است. بااین‌حال که به عقیده بسیاری از کارشناسان این موضوع مشکلات زیادی در اقتصاد ایجاد می‌کند اما این چندنرخی بودن ارز همچنان به قوت خود پابرجاست. یکی از نرخ‌های ارز یا به‌اصطلاح از انواع ارز در ایران ارز نیما بوده اما ممکن است این سؤال برایتان به وجود بیاید که چرا به آن ارز نیما میگویند؟، جالب است بدانید که عبارت “نیما” در واقع مخفف یک عبارت بزرگ‌تر به نام “نظام یکپارچه معاملات ارزی” است و سامانه آن که یک پایگاه اینترنتی بوده یکی از راه‌هایی است که میتوان این ارز را تهیه نمود.
سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی یا همان ارز نیما در سال 1397 توسط بانک مرکزی راه‌اندازی شد تا وظیفه یکپارچه‌سازی ارز‌های کشور را بر عهده داشته باشد. راه‌اندازی این سامانه را میتوان یکی از تحولات بزرگ در بخش ارزی کشور در سال‌های اخیر دانست. در قسمت بعد به روش‌های تأمین ارز در کشور می‌پردازیم.
انواع روش‌های تهیه ارز
تأمین و تهیه ارز می‌تواند به روش‌های مختلفی صورت بگیرد که می‌خواهیم در این قسمت به معرفی آن‌ها بپردازیم انواع این روش‌ها عبارت‌اند از:
ارز دولتی یا بانکی
این ارز دارای پایینترین قیمت در کشور بوده چراکه برای خرید کالاهای اساسی اختصاصیافته است. کالاهای اختصاصی بر حسب شرایط کشور ممکن است تغییر کنند و باتوجهبه نیازهای موجود در کشور توسط دولت تعیین شوند اما بهصورت معمول شامل داروها، تجهیزات پزشکی، ذرت و دانههای روغنی و … هستند.
ارز نیما در سامانه نیما
ارز نیما که میتوان آن را در سامانه نیما بانک مرکزی تهیه کرد به ارز نیمایی معروف بوده و برای صادرکنندگان و واردکنندگان در کشور اختصاصیافته است که بهصورت اینترنتی اقدام به خریدوفروش ارز مینمایند و باید توجه داشت که ارز نیمایی تنها به برخی کالاهای مجاز اختصاصیافته است.
ارز اشخاص
ممکن است عده‌ای از افراد در خارج از کشور با تمایل شخصی مقداری از سرمایه خود بهصورت ارز را در مسیر واردات کالا قرار دهند. این ارزها در مجموع ارز اشخاص نامیده می‌شوند که برای مدت زیادی این نوع از ارز توسط بانک مرکزی ممنوع اعلام شده بود ولی بعد‌ها مجدداً بانک مرکزی با ارائه یک بخش‌نامه آن را بهصورت کامل به رسمیت شناخت.
تأمین ارز از طریق صادرات کالا
زمانی که شخص از طریق صادراتی که انجام می‌دهد ارز را تأمین کند به این روش تأمین ارز از طریق صادرات کالا میگویند که به این واسطه با ارسال کالا‌هایی به خارج از کشور ارز موردنیاز فرد تأمین می‌شود. این قانون زمانی که می‌خواست مرحله اجرایی را طی کند مدت زیادی طول کشید تا بانک مرکزی آن را به رسمیت بشناسد و تا مدت‌ها اشخاص متقاضی با بانک مرکزی بر سر این موضوع اختلاف داشتند تا بالاخره پس از طی‌کردن مدت طولانی، بانک مرکزی این روش تأمین ارز را نیز به رسمیت شناخت و از آن به بعد تأمین ارز از طریق صادرات کالا رسمیت پیدا کرد.
تأمین ارز به‌واسطه واردات کالا از صادرات دیگر
این روش نیز تا مورد قبول گرفتن توسط بانک مرکزی پروسه‌ای بسیار طولانی را طی کرد و زمان زیادی گذشت تا این روش تأمین ارز توسط بانک مرکزی مورد قبول قرار بگیرد و به رسمیت شناخته شود. کلیت این روش به این صورت است که واردکننده کالا، ارز موردنیاز خود را بهصورت توافقی از صادرکننده دیگری خریداری می‌کند.
روش خریدوفروش ارز در سامانه نیمایی
برای خریدوفروش ارز در سامانه نیمایی شما ابتدا باید به‌عنوان یک متقاضی دریافت ارز وارد سامانه شوید و میزان ارز موردنیاز خود را درخواست دهید. برای این کار باید این مراحل را طی کنید که ابتدا وارد سیستم جامع تجارت شده و سپس درخواست ارز موردنیاز خود را در بخش سفارش‌های غیربانکی ثبت نمایید. با این کار شما در واقع درخواست خود را در سامانه آنلاین نیما ثبت می‌کنید و به دنبال آن بهصورت اتوماتیک هماهنگی‌های لازم انجام خواهد پذیرفت چرا که در این میان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و وزارت صمت (صنعت، معدن و تجارت) از قبل با هم هماهنگ هستند. همان‌طور که در جریان هستید این کار درگذشته پروسه دشوار‌تری داشت و یک شخص برای تأمین ارز می‌بایست بهصورت حضوری به بانک مراجعه کرده و سپس با ارائه درخواست حضوری از طریق بانک درخواست خود را برای دریافت ارز ثبت می‌کرد. سپس بانک موردنظر درخواست شخص را به بانک مرکزی ارائه می‌کرد و بانک پس از دریافت درخواست، عملیات در اختیار دادن ارز به مشتری را از طریق کارگزاری‌های داخلی و یا بانک‌های خارجی انجام می‌داد. باگذشت سال‌ها و افزایش تحریم‌ها دیگر انجام این کار‌‌ها توسط بانک ممکن نبود و بانک نمی‌توانست این آن را انجام دهد و به دنبال یک سیستم جایگزین برای دورزدن تحریم‌ها بود که برای این مورد سامانه ارز نیما به‌وجود آمد. در حال حاضر صرافی‌های مجاز این عملیات را در سامانه نیما بهصورت آنلاین و بدون دخالت بانکی انجام می‌دهند و این یک مزیت بسیار بزرگ سامانه نیما محسوب می‌شود.
ارز نیما به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟
امروزه بسیاری از تاجران و بازرگانان این سؤال مشترک را دارند که بسیار هم متداول هست و اینکه آیا ارز نیما به ما هم که در تجارت مشغول هستیم تعلق می‌گیرد یا خیر؟ آیا می‌توانیم از مزایای ارز نیما در تجارت خود بهره‌مند شویم و یا اینکه باید با استفاده از نرخ ارز آزاد تجارت خود را به‌پیش ببریم؟
به‌طورکلی ارز نیمایی به افراد یا شرکت‌هایی اختصاص پیدا می‌کند که قصد خرید کالاهای مصرفی را دارند. قطعاً و مشخصاً بدیهی است که میزان قیمت این ارز پایین‌تر از قیمت نرخ ارز در بازار آزاد است و نرخ آن به ریال محاسبه می‌گردد. در حقیقت ارزی که سامانه نیما به واردکنندگان پرداخت می‌کند همان ارزی بوده که از صادرات کالا به کشور‌‌های دیگر تأمین شده است و به دستور بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به اشخاص حقیقی و حقوقی پرداخت می‌شود. حال ممکن است این سؤال در ذهن شما پیش بیاید که چرا نرخ ارز نیمایی به قیمت نرخ ارز آزاد نزدیک است و پاسخ آن کاملاً مشخص است و آن هم به این دلیل بوده که انگیزه بیشتری برای صادرکنندگان کالا به وجود بیاید که بتوانند ارز خود را به سامانه نیمایی انتقال دهند و به این صورت این ارز به واردکنندگان کالا در کشور اختصاص می‌یابد تا این چرخه بهصورت متوالی حفظ شود.
شرکت آرسس رایمون ،معتبرترین شرکت بازرگانی در زمینه صادارت کالا ، واردات کالا و ترخیص از گمرک آماده ارائه انواع مشاوره و خدمات مرتبط با صادارت و وادرات کالا به بازرگانان و تجار محترم می باشد .
