قصادرات گیاهان دارویی از بخش‌های جذاب در صادرات به شمار می‌رود و معمولاً درآمد‌های حاصل از آن افراد را برای کارکردن در این حوزه تشویق می‌کند. اما نکته مهمی که در مورد صادرات گیاهان دارویی وجود دارد این است که برای شروع کارکردن در این حوزه شما علاوه‌بر اینکه باید در زمینه صادرات فردی باتجربه باشید نیاز دارید که یک شناخت، نسبت به گیاهان دارویی داشته باشید. از زمان گذشته تا کنون گیاهان دارویی در فرهنگ ما به دلیل بهره‌گیری از طب سنتی جایگاه ویژه‌ای را دارا بوده است به‌طوری‌که تا سال 1382 شاهد این بودیم که ایران در جایگاه پنجم صادرات گیاهان دارویی در دنیا قرار داشت که البته در حال حاضر این رتبه به‌صورت کامل از بین رفته است و از مهم‌ترین عوامل آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تحریم‌های سفت و سختی که علیه ایران اعمال شد.
- کمبود آب و بحران خشک‌سالی در کشور
- مدیریت ضعیف کشور در حوزه حفظ مراتع و جنگل‌داری که موجب نابودی بخش وسیعی از مراتع و جنگل‌ها شد.
- آلوده شده منابع آب زیرزمینی
- نبود آموزش و عدم استفاده مناسب و صحیح از سم و کود شیمیایی
- و موارد دیگر که در این حوزه دخیل بوده‌اند…
البته می‌توان گفت در سال‌های جاری با توجهی که دولت و مسئولین به این حوزه داشته‌اند و استقبال مجدد تولیدکنندگان از کشت دارو‌های گیاهی، مجدداً صادرات گیاهان دارویی ایران به سمت رونق و پیشرفت در حال حرکت است.
چه گیاهانی به‌عنوان گیاهان دارویی صادر می‌شوند؟
صادرات گیاهان دارویی طیف خاصی از گیاهان را شامل می‌شود که یا به‌صورت خودرو در مراتع رشد می‌کنند و یا به‌صورت دستی در گلخانه‌ها کشت می‌شوند. این گیاهان دارویی عموماً شامل موارد زیر هستند:
- نعنا
- بادرنجبویه
- رزماری
- ترخون
- گل محمدی خشک شده
- زنجبیل
- هل
- دارچین
- چای ترش
- بابونه
- گل‌گاوزبان
- کتیرا
- به‌لیمو
- لاواند
- علف چای
- و…
برای مثال گیاهانی همانند کتیرا و یا پونه در مراتع به‌صورت خودرو رشد می‌کنند که باید ضمن رشد طبیعی از آن‌ها در برابر تهدید‌ها و آسیب‌های محیطی مراقبت به عمل آورد و گیاهانی همچون گل‌گاوزبان و بابونه نیز به هر دو روش رشد در مراتع و رشد در گلخانه‌ها به دست می‌آیند که نسبت به نوع اول می‌توان مقدار بیشتری را از آن‌ها کشت و تولید نمود.
صادرات گیاهان دارویی و سود حاصل از آن در ایران
همان‌طور که می‌دانید کشور ما از نظر جغرافیایی در جایی از کره زمین واقع شده است که آب‌وهوای مناسبی را تجربه می‌کند؛ بنابراین باتوجه‌به این فرصت استثنائی و شرایط عالی‌ای که در کشور از این نظر فراهم است، فرصت کشاورزی و تولید گیاهان و صادرات آن‌ها وجود دارد. جالب است بدانید که به‌واسطه همین موقعیت جغرافیایی خوب و شرایط مطلوب آب‌وهوایی است که در حال حاضر در تولید گیاهان دارویی موردنیاز برای کشور تا 90 درصد خودکفا شده‌ایم؛ بنابراین 90 درصد گیاهانی که برای تولید دارو‌ها در کشور نیاز داریم را می‌توانیم در کشورمان تولید و آن‌ها را مورد مصرف قرار دهیم.
زمانی که میزان این تولید به مازاد مصرف برسد صادرات آغاز می‌شود که در ایران مدت‌هاست که این اتفاق برای بسیاری از گیاهان دارویی افتاده است و ما علاوه‌بر تأمین نیاز داخلی کشور مازاد مصرف را به صادرات گیاهان دارویی اختصاص می‌دهیم. سود حاصل از صادرات گیاهان دارویی به عوامل مختلفی بستگی دارد و باید به این موضوع آگاه باشید که همیشه این میزان سود برای صادرات یکسان نیست و دارای نوساناتی است. برای مثال کشوری که می‌خواهد گیاهان دارویی را از یک شرکت یا شخصی در کشور ما تهیه کند ممکن است در یک سال برای تأمین نیاز‌های گیاهان دارویی خود به خودکفایی رسیده باشد و در یک مدت‌زمان خاص نیاز به تهیه کردن آن از کشور‌های دیگر را نداشته باشد. بنابراین در این زمان‌ها سود حاصل از صادرات این دسته از گیاهان پایین‌تر است و برعکس در زمان‌هایی که تقاضا برای خرید گیاهان دارویی از ایران و سایر کشور‌ها بالا می‌رود میزان این سود بسیار بالا‌تر خواهد رفت. جالب است بدانید که در ایران شاهد رشد 8000 گونه از گیاهان مختلف هستیم که طبق بررسی‌های به‌عمل‌آمده 450 نوع از آن‌ها در گروه گیاهان دارویی قرار می‌گیرند. در حال حاضر بازار صادرات گیاهان دارویی در دنیا ارزشی بالغ بر 124 میلیارد دلار دارد که از این میزان ایران 4 درصد از حجم آن را به خود اختصاص داده است و میزان ارزش آن بالغ بر 440 میلیون دلار است.
چه شرایطی برای صادرکردن گیاهان دارویی برای کشور‌های دیگر وجود دارد
بدون شک برای صادرکردن هرگونه کالایی به خارج از کشورمان قوانین و ضوابطی وجود دارد و صادرات گیاهان دارویی نیز از این امر مستثنی نیست. برای شروع صادرات در این حوزه باید مجوز‌های ضروری را دریافت نمایید. همان‌طور که از نام این گیاهان پیداست، این گیاهان دارویی بوده و به دلیل اینکه به‌صورت مستقیم با سلامت انسان‌ها در ارتباط هستند باید در مورد آن‌ها سخت‌گیری‌های لازم به عمل آید؛ بنابراین دریافت مجوز در این حوزه چندان هم آسان نیست و اما به این صورت هم نیست که دریافت مجوز در این حوزه غیرممکن باشد. به‌هرحال به دلیل حساسیت بالایی که دارد این سخت‌گیری‌ها برای ارائه مجوز قطعاً لازم است. جالب است بدانید که علاوه بر سخت‌گیری‌های داخلی در این حوزه، سلامت گیاهان دارویی در کشور‌های مقصد توسط سازمان‌های مرتبط با این حوزه چک می‌شود و سپس با سخت‌گیری‌های زیادی تأیید می‌گردد. برای گرفتن مجوز صادرات گیاهان دارویی اول از هر چیزی باید به سه سازمان مراجعه کنید که عبارت‌اند از:
- وزارت بهداشت و درمان
- وزارت کشاورزی
- وزارت صنعت، معدن و تجارت
این سازمان‌های مذکور با بررسی نوع گیاهان دارویی که قصد صادرات آن‌ها را دارید مجوز‌های الزامی را که در این حوزه لازم است، به تولیدکنندگان گیاهان دارویی ارائه می‌دهند. زمانی که این مجوز‌های اجباری را دریافت کنید به این معنا است که محصولات شما استاندارد هستند و برای صادرات به کشور‌های دیگر مورد تأیید قرار گرفته‌اند. اما دریافت این مجوز‌ها به‌تنهایی برای صادرات گیاهان دارویی کافی نیست چرا که صادرات این دسته از محصولات در این حوزه قوانین منحصربه‌فرد خود را دارد که باید به آن‌ها مسلط باشید و علاوه‌بر مسلط بودن به آن‌ها به‌صورت دقیق عمل کنید.
مراحل صادرات گیاهان دارویی به سایر کشور‌ها
در ادامه با مراحل صادرات گیاهان دارویی در ایران به سایر کشور‌ها آشنا می‌شویم. این مراحل برای این دسته از محصولات باید به‌صورت کامل طی شوند و عبارت‌اند از:
-
تأمین گیاهان دارویی:
برای اولین مرحله این مهم است که محصولی که می‌خواهید صادر کنید را به مقدار کافی در اختیار داشته باشید.
-
بسته‌بندی محصول
اگر روش صادرات محصولتان به‌صورت فله‌ای بوده کارتان کمی راحت‌تر است اما اگر به‌صورت بسته‌های کوچک قرار است صادرات خود را انجام دهید باید اطلاعات محصول را در هر بسته‌بندی باتوجه‌به زبان کشور مقصد قرار دهید.
-
گرفتن مجوز‌های لازم
اگر از استاندارد صادرات گیاهان دارویی باخبر باشید می‌توانید بدون هیچ مشکلی در کوتاه‌ترین زمان ممکن این مرحله را پشت سر بگذارید.
-
ارائه دادن محصول به گمرک و دریافت کردن گواهی‌ها
بعد از گرفتن مجوز‌های لازم باید محصولتان را به گمرک تحویل دهید و سپس بعد از آزمایشی که بر روی آن انجام می‌شود یک گواهی سلامت دریافت می‌کند و درصورتی‌که بتوانید گواهی سلامت را از گمرک دریافت کنید می‌توانید گواهی ترخیص بار از گمرک را نیز دریافت کنید.
-
تحویل محصولات به شرکت‌های حمل‌ونقل
باید با شرکت حمل‌ونقلی قرارداد ببندید که تضمین دهد سلامت محصول شما حفظ می‌گردد و به استاندارد‌های گیاهان دارویی پایبند خواهد بود.
-
دریافت مدارک نهایی برای صادرات گیاهان دارویی
بعد از دریافت تمامی مدارک نهایی و ارائه درصد‌ها به افرادی همچون شرکت‌ها یا اشخاصی که حمل‌ونقل محصول را بر عهده گرفته‌اند و طرفین قرارداد، محصولتان آماده ارسال به کشور‌های دیگر می‌شود. اگر بتوانید در طی مدتی که مراحل صادرات گیاهان دارویی را انجام می‌دهید از مشاوره صادرات گیاهان دارویی استفاده کنید تمامی این مراحل با سرعت بیشتری انجام می‌شوند.
