صادارت محصولات غذایی

به‌طور کلی می‌توان انواع محصولات غذایی صادراتی را در دو دسته‌بندی کلی قرارداد که شامل مواد خام و مواد فرآوری شده هستند. مواد غذایی خام مشخصاً تولیداتی هستند که هیچ نوع فرآیند آماده‌سازی و تبدیلی بر روی آن‌ها انجام نمی‌شود و به‌صورت کاملا ارگانیک در بازار به فروش می‌رسند. اما محصولات فرآوری شده را می‌توان شامل انواع تولیداتی دانست که از حالت طبیعی خارج می‌شوند و طی این فرآیند، موادی به آن‌ها اضافه می‌گردد که ممکن است باعث تغییر طعم یا بهبود کیفیت محصول نهایی گردد. ازجمله این محصولات می‌توان به انواع کمپوت، آبمیوه و کنسرو اشاره کرد. در مواردی نیز برای جلوگیری از فساد برخی مواد طبیعی مانند میوه‌ها، آن‌ها را به‌صورت محصولات فرآوری شده به بازار عرضه می‌کنند.

• محصولات غذایی خشک

ازجمله این مواد می‌توان به زعفران، آجیل و خشکبار و یا ماکارونی و انواع رشته‌ها اشاره کرد که این محصولات به‌واسطه برخورداری از کیفیت مطلوب مورد توجه بسیاری از کشور‌های منطقه بوده و تقاضا برای خرید آن‌ها بسیار بالا است.

• فرآورده‌های لبنی و فاسدشدنی

دسته‌ای دیگر از محصولات غذایی صادراتی، مواد لبنی هستند که به دلیل ماندگاری پایین، به‌عنوان مواد فسادپذیر شناخته می‌شوند و به‌عنوان نمونه می‌توان شیر یا مایونز را نام برد. به‌طوری‌ که در صورت عدم استفاده از تجهیزات مخصوص مانند کانتینر‌های یخچال‌دار برای صادرات آن‌ها، با قرارگرفتن در دمای محیط یا در مجاورت گرما، به‌سرعت فاسد می‌شوند.

• محصولات دریایی

محصولات دریایی شامل انواع ماهی، میگو، خرچنگ و غیره شده که از این لحاظ ایران یکی از غنی‌ترین کشور‌ها شناخته می‌شود. البته از میان انواع محصولات دریایی، کشورمان به‌ عنوان بزرگ‌ترین صادر‌کنندگان خاویار در جهان نیز شناخته می‌شود که یکی ارزشمند‌‌ترین مواد غذایی دنیا به‌حساب می‌آید.

• محصولات کشاورزی

انواع سبزیجات و حبوبات به‌صورت بسته‌بندی، فله‌ای و یا فرآوری شده نیز بخش عمده‌ای از محصولات غذایی صادراتی را تشکیل می‌دهند و اغلب به کشور‌های اطراف که خواهان واردات این قبیل تولیدات هستند، صادر می‌گردد. گفتنی است از میان حبوبات، صادرات نخود بیشتر از سایر اقلام است.

البته علاوه‌ برموارد یادشده، کالا‌ها و تولیدات دیگری مانند شیرینی و شکلات، محصولات حیوانی، گیاهان دارویی و موارد بسیار دیگر در زمره محصولات غذایی صادراتی محسوب می‌شوند.

اساساً شرط مهم برای یک تجارت بدون ریسک و موفق، بهره‌مندی از دانش، تخصص‌های لازم و اطلاعات ضروری است. در حوزه صادرات محصولات غذایی نیز، آگاهی از قوانین و مراحل انجام این فرآیند، اهمیت زیادی دارد و فعالان این عرصه، موظف به آشنایی با آن‌ها هستند. به‌طور کلی قوانین صادرات به‌ویژه در بخش عرضه مواد و محصولات غذایی توسط گمرک و وزارت صنعت و معدن و تجارت وضع و اعلام می‌گردد و تجار و بازرگانان ملزم به رعایت آن‌ها هستند. اخذ مجوز‌های لازم که عمدتاً از طریق وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو صادر می‌گردند، یکی از مراحل تجارت مواد غذایی است. البته دریافت کارت بازرگانی نیز از اقدامات ضروری در این راستا به‌ حساب می‌آید. در ادامه ضمن پرداخت تعرفه صادرات و رعایت کلیه اصول و دستورالعمل‌های اعلام‌شده به تجار، محصول موردنظر بسته‌بندی و برای طی مراحل بعدی آماده می‌شود.

به‌طور کلی می‌توان مراحل صادرات مواد غذایی را به‌صورت خلاصه و فهرست‌وار این‌گونه معرفی کرد:

• شناسایی بازار هدف
• اخذ مجوز‌های لازم جهت صادرات
• تعیین قیمت کالا از سوی کمیسیون مربوطه
• صدور پروفرما
• بسته‌بندی محصول
• دریافت مجوز بازرسی کالا
• اخذ گواهی از مبدأ
• عقد قرارداد با شرکت حمل‌ونقل جهت بیمه محصولات
• ارسال کالا

اهمیت تجارت خارجی و تأثیری که در رشد و پیشرفت جوامع مختلف به‌ویژه از منظر اقتصادی دارد، به‌ اندازه‌ای است که از دیدگاه کارشناسان و اقتصاددانان دنیا، این فرآیند، عامل توسعه بخش اقتصاد هر کشور شناخته می‌شود. نقش صادرات، خصوصاً صادرات محصولات غذایی از جنبه‌های مختلف قابل‌بررسی است و می‌تواند منجر به درآمد‌زایی و بهبود سطح روابط تجاری با دنیا گردد. در وهله نخست، صادرات مواد غذایی، مستقیماً روی افزایش درآمد ارزی کشور تأثیرگذار بوده و ضمن کمک به گسترش سرمایه‌گذاری، رشد اقتصاد کشور نیز سرعت بیشتری می‌گیرد.

جنبه دیگر بررسی اهمیت تجارت مواد غذایی در حوزه بین‌الملل، رشد تولید داخلی به‌واسطه امکاناتی است که به‌واسطه حضور در بازار‌های جهانی قابل دستیابی خواهند بود. به‌ این‌ ترتیب واحد‌های تولیدی و شرکت‌های تجاری این امکان را خواهند داشت که فارغ از مشکلات و محدودیت‌های موجود در کشور، حجم تولید خود را برای عرضه به بازار‌های بین‌المللی افزایش داده و گام بزرگی در راستای کسب درآمد ارزی بردارند.

در کنار موارد فوق، صادرات مواد غذایی علاوه‌بر تأثیر زیادی که در توسعه تجارت و اقتصاد کشور‌های مختلف دارد، در انتقال و فرهنگ هر کشور نیز نقش پررنگی دارد که نمی‌توان از آن چشم پوشید.

ایالات متحده آمریکا سهم عمده‌ای از تولید و صادرات محصولات غذایی دنیا را به خود اختصاص داده است و حجم قابل‌ توجهی از واردات مواد خوراکی و کالا‌های کشاورزی مورد نیاز کشور‌های مختلف، از این طریق تامین می‌گردد. عمده محصولات صادر شده از ایالات متحده آمریکا، شامل ذرت، سویا و شیر هستند اما در کنار آن، تولیدات دیگری مانند چغندر، گندم، نیشکر، سیب‌زمینی و حتی مرغ نیز به دیگر کشور‌ها عرضه می‌گردد. البته از میان مواد و محصولات فوق، ذرت دارای بیشترین مقدار تولید و فروش است. به‌طوری‌ که سالانه چیزی در حدود 350 میلیون تن از این محصول، تولید و روانه بازار می‌گردد.

• کشور آلمان

آلمان پس از ایالات متحده در رتبه بعدی بزرگ‌ترین صادرکنندگان مواد غذایی در دنیا قرار دارد و بیشترین محصولاتی که از طریق این کشور به بازار‌های جهانی عرضه می‌شود، شامل شیر، گندم، چغندر و سیب‌زمینی است. معمولاً کشور‌های فرانسه، چین، ایالات متحده و انگلیس، اصلی‌ترین خریداران تولیدات غذایی آلمان هستند.

• کشور انگلیس

انگلیس نیز از بزرگ‌ترین کشورهایی است که سهم عمده‌ای در صادرات محصولات غذایی در دنیا دارد. انگلیس نیز در زمینه تولید و فروش تولیداتی نظیر گندم، جو، چغندر و شیر عملکرد بیشتری دارد و صادرات این مواد باهدف عرضه در بازار کشور‌های عضو اتحادیه اروپا و یا کشور‌های چین، آلمان و آمریکا صورت می‌گیرد.

• کشور چین

چین هم ازجمله شاخص‌ترین کشور‌های صادرکننده مواد غذایی شناخته می‌شود و بیشترین حجم صادرات این کشور به گندم، برنج، سبزیجات و ذرت اختصاص دارد. این مواد اغلب باهدف فروش در بازار کشور‌های شرق آسیا و یا آمریکا تولید می‌شوند.